19 فوریه 2024- مطالعات انجام شده در زمینه ی دیابت مدت‌هاست که این اختلال را به گروه‌های ژنتیکی متمایز از جمله نوع 1 و نوع 2 طبقه‌بندی کرده اند. با این حال، تحقیقات ژنتیکی جدید با تمرکز بر نوعی از دیابت نوع 2 (T2D) که در حال افزایش در میان نوجوانان است، یک تصویر پیچیده تر از این نوع دیابت را ارائه داد.
محققان موسسه Broad در MIT هاروارد، بیمارستان کودکان بوستون، و دانشکده پزشکی هاروارد،DNA بیش از 3000 شرکت کننده ی 12 تا 18 ساله ی مبتلا به دیابت نوع 2 و نزدیک به 9800 بزرگسال کنترل را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند که بیش از سه چهارم آنها آمریکایی آفریقایی تبار یا آمریکایی اسپانیایی تبار بودند.
محققان دریافتند که نوعی از دیابت نوع 2 که در نوجوانی آغاز می شود، یک شکل ژنتیکی حدواسط از این اختلال است که در طیفی بین دیابت نوع 2شروع شده در بزرگسالی و انواع نادر دیابت تک ژنی قرار می گیرد. این مطالعه در Nature Metabolism منتشر شده است.
هزاران واریانت ژنتیکی رایج بر دیابت نوع 2 شروع شده در بزرگسالی تأثیر می‌گذارند، در حالی که اشکال ژنتیکی نادر، که به عنوان دیابت تک ژنی شناخته می‌شوند، توسط یک واریانت ژنی ایجاد می‌شوند.
اما در این مقاله، محققان نشان دادند که T2D با شروع در نوجوانی برخی از ویژگی‌های ژنتیکی یکسانی را با هر دو شکل به اشتراک می‌گذارد و دارای واریانت های ژنتیکی رایج و نادر است. علاوه بر این، این افراد بیشتر از افراد مبتلا به T2D شروع شده در بزرگسالی، این واریانت های ژنی را داشتند، که نشان می‌دهد ژنتیک نقش بیشتری در ایجاد T2D در دوران جوانی نسبت به شکل شروع شده در بزرگسالی دارد.
این مطالعه همچنین نشان داد که ترکیب خاصی از انواع مختلف واریانت ها در یک فرد معین با مجموعه ی خاص علائم آنها مرتبط است. به عنوان مثال، افرادی که واریانت های رایج‌تری داشتند، علائم بیشتری ازT2D شروع شده در بزرگسالی، مانند سطوح بالای انسولین را نشان دادند.
این یافته‌ها با بیان اینکه همپوشانی ژنتیکی بین اشکال مختلف دیابت بیش از آنچه قبلا تصور می‌شد وجود دارد، تفکر کنونی در موردT2D را به چالش می‌کشد.
پرفسور جیسون فلانیک، دانشیار و استادیار در بیمارستان کودکان بوستون و دانشکده پزشکی هاروارد ، گفت: روشی که پزشکان اکنون بیماران دیابتی را تقسیم بندی می کنند بر اساس علائم است، اما در این مطالعه، به نظر می رسد فراوانی عوامل خطر ژنتیکی در بین بیماران مبتلا به T2D در دوران نوجوانی متفاوت است. ما انتظار نداشتیم که فراوانی واریانت های ژنتیکی با تظاهرات بالینی مرتبط باشد، اما به‌طور شگفت‌انگیزی به نظر می‌رسد که همین طور است.
به گفته نویسنده اول این مطالعه، دکتر سو هئون کواک، دانشمند مدعو در موسسه Broad در آزمایشگاه پرفسور فلانیک و پزشک مستقر در بیمارستان دانشگاه ملی سئول در کره، یافته های این مطالعه طرز تفکر فعلی ما را در مورد T2D و سایر بیماری های پیچیده که بیماران را به دسته های علامت دار سیاه و سفید تقسیم می کند، به چالش می کشد.
دکتر کواک گفت: "قبل از این مطالعه، هیچ دیدگاه روشنی در مورد معماری ژنتیکیT2D در دوران نوجوانی وجود نداشت. این مطالعه دیدگاهی از ژنتیک کلی دیابت ارائه می دهد."
علامت گذاری عوامل خطر
واریانت های ژنتیکی بیماری زا به طور کلی به عنوان شایع (که در بیش از 5 درصد از جمعیت ظاهر می شود)، نادر (کمتر از 1 تا 5 درصد از جمعیت) یا تک ژنی (که می توانند به خودی خود باعث ایجاد بیماری شوند) طبقه بندی می شوند. جدا کردن نقش این واریانت های مختلف در خطر ابتلا به T2D در دوران نوجوانی به داده های ژنتیکی هزاران بیمار نیاز داشت.
برای دسترسی به چنین مجموعه داده های بزرگی، دکتر کواک و پرفسور فلانیک به کنسرسیومProDiGY (پیشرفت در ژنتیک دیابت در جوانان) روی آوردند- یک کنسرسیوم تحقیقاتی که اگزوم های (منطقه کدکننده پروتئین ژنوم) هزاران نوجوان مبتلا بهT2D را توالی یابی کرده و همچنین داده های ژنتیکی واریانت های رایج را از هزاران بزرگسال سالم جمع آوری کرده است.
تجزیه و تحلیل آنها نشان داد که ترکیب واریانت های ژنتیکی رایج و نادر درT2D با شروع در نوجوانی نسبت به شکل شروع شده در بزرگسالی تأثیر بیشتری بر خطر بیماری دارد. خطر واریانت رایج دیابت نوع 2 شروع شده در نوجوانی سه برابر بیشتر و خطر واریانت نادر آنها پنج برابر بیشتر بود.
دکتر کواک و پرفسور فلانیک، بر اساس تحقیقاتی که قبلا توسط کنسرسیومProDiGY منتشر شده بود، همچنین دریافتند که 2.4 درصد از بیماران مبتلا بهT2D در دوران نوجوانی مبتلا به دیابت تک ژنی بودند، از جمله تعداد قابل توجهی از بیمارانی که دارای واریانت هایی در ژن MC4R بودند، ژنی که به شدت با چاقی تک ژنی مرتبط است. آنها گفتند که نوجوانان مبتلا به دیابت نوع 2 باید از نظر دیابت مونوژنیک غربالگری شوند، و این غربالگری ممکن است منجر به تغییر نوع درمان های دریافتی آنها شود.
پرفسور فلانیک گفت: «دسته ای غیرمعمول از این بیماران وجود دارد که ارزش غربالگری برای اشکال مونوژنیک دیابت را دارد، حتی اگر دقیقاً شبیه موارد مونوژنیک معمولی نباشند».
به سمت پزشکی دقیق
محققان مدت‌ها فکر می‌کردند که واریانت های رایج مهم‌ترین عامل خطر ژنتیکی برای دیابت هستند، اما دکتر کواک گفت: این مطالعه ممکن است این نحوه ی تفکر ما را تغییر دهد. بحث هایی طولانی در مورد معماری ژنتیکیT2D وجود دارد، و این حوزه تمایل دارد به سمت فرضیه واریانت رایج متمایل شود. اما ما نشان دادیم که واریانت های نادری وجود دارند که حتی پس از حذف موارد دیابت تک ژنی مهم هستند.
دکتر کواک و پرفسور فلانیک امیدوارند که مطالعه آنها بتواند به توسعه درمان های جدید برای دیابت ودرک بهتر علل ژنتیکی سایر بیماری ها کمک کند.
دکتر کواک گفت: «من فکر می‌کنم این نتایج می‌تواند تأثیر زیادی بر سایر مطالعات مربوط به بیماری‌های پیچیده با اشکال زودهنگام داشته باشد. ناهمگونی زیادی در اشکال مختلف یک بیماری شایع وجود دارد. با این مدل، می‌توانیم ساختار ژنتیکی سایر بیماری ها را درک کنیم."
منبع:
https://medicalxpress.com/news/2024-02-youth-onset-diabetes-genetically-distinct.html